Eigendom gekraakt

Recht op eigendom is een voor een markteconomie onmisbare pijler. Als bezit onduidelijk is en daarmee de daaraan verbonden eigendomsrechten, dan drogen investeringen op. Niet alleen omdat bezittingen vaak fungeren als onderpand voor het verkrijgen van leningen. Niemand investeert als het onzeker is of je de vruchten ervan kunt plukken. Dat geldt ook voor woningen. In Nederland kost het daarnaast ook nog eens veel tijd om te investeren in woningen. Vergunningen moeten worden aangevraagd, al gaat dat tegenwoordig sneller dan voorheen. Welstandscommissies moeten hun oordeel geven (waarom eigenlijk vraag je je af als je zoveel lelijkheid om je heen ziet). Het kost helemaal veel tijd als iemand die de woning huurt plaats dient te maken, want de huurbescherming maakt iemand uit je eigendom zetten een zeer moeizame aangelegenheid. De bescherming die de wet aan huurders biedt, doet denken dat het welhaast een doodzonde is.

Deze tijd word je niet altijd gegeven door mensen die zich het recht voorbehouden eigendom van anderen in bezit te nemen en die daar ook mee weg komen. De Colleges van B&W in de vier grootste steden meldden zelfs in een vorig jaar geschreven brief aan het kabinet deze als kraken aangeduide handeling te zien als een nuttige prikkel om leegstand te bestrijden. Waar anders het woord rechtszekerheid bij deze bestuurders voor in de mond ligt en de daaruit voortvloeiende bescherming die de overheid moet bieden aan b.v. generaal-pardonners louter op basis van de perceptie van gewekte verwachtingen, geeft de overheid niet thuis als het om de bescherming van huizenbezit gaat. Wat jezelf tijdelijk niet gebruikt mag ongevraagd door een ander in gebruik worden genomen, al geldt daarbij nu wel een wachttijd van één jaar. Wat is nu een jaar in een beetje een gecompliceerde (gerechtelijke) procedure? Merkwaardig is wel dat als de bestuurders in de grote steden dit zo’n goed werkend mechanisme vinden, zij de bredere toepassing ervan blijkbaar niet toejuichen. Hoewel dit voor fietsen wel bijna opgaat wordt het stelen van voertuigen die ongebruikt langs de kant van de weg staan niet bevorderd.

Net zoals de huidige Nederlandse ontslagwetgeving ervoor zorgt dat ouderen geen banen krijgen aangeboden, zorgt huurbescherming ervoor dat mensen leegstaande woonruimte niet (tijdelijk) te huur aanbieden. Oudere werknemers en huurders hebben met elkaar gemeen, dat als je noodgedwongen afscheid van ze wil nemen je diep in de buidel moet tasten. In plaats van de problemen bij de wortel aan te pakken, concentreert de overheid zich op symptoombestrijding. Naast vele andere oorzaken (met name een grondbeleid dat het aanbod van bouwgrond schaars houdt) worden de problemen op de woningmarkt voor een belangrijk deel ook verklaard door eigendomsrechten die in die zin schimmig zijn dat deze zich slechts moeizaam laten afdwingen als dat nodig is. Daardoor wordt een deel van de weldegelijk beschikbare ruimte niet aangeboden. Zie b.v. de vele leegstaande ‘opslagruimtes’ boven winkelpanden. Opheffen van de verstoring die het kraken veroorzaakt op de woningmarkt zal veel meer mensen aan woonruimte helpen dan de eigenrichting van 1000 à 2000 krakers nu realiseert voor exclusief deze groep. Mensen die grof geweld niet schuwen richting de vertegenwoordigers van dezelfde bestuurders die hen de hand boven het hoofd houden. Waar eigen richting door eigenaren terecht met kracht wordt bestreden, geldt dat niet voor degenen die na een eerdere ontruiming op last van de rechter via dreiging en geweld opnieuw dezelfde ruimte weer voor zichzelf opeisen. Na een jarenlange procedure rond Fort Pannerden, die uiteindelijk resulteerde in de zeer moeizame ontruiming daarvan, stond de overheid blijkbaar machteloos toen kort daarna de antikraakwachters door een overmacht aan krakers daar weer onder dreiging van geweld uit werd verwijderd. Wie de rechtsstaat wil beschermen moet ervoor zorgen dat een dergelijke grens nooit wordt overschreden.

Gemeenten hebben binnen de bestaande wettelijke kaders genoeg instrumenten om ongewenste leegstand aan te pakken. Dat begint bij de mogelijkheid tot het aanschrijven en aanspreken van eigenaren die zonder goede reden woonruimte langdurig leeg laten staan, maar kan ook via een leegstandsheffing of juridische machtsmiddelen om eigenaren aan te sporen iets met het ongebruikte bezit te doen. Overigens ben ik persoonlijk van mening dat het de overheid niets aangaat wat iemand met zijn bezit doet, zo lang de eigenaar zich aan de wet houdt. Het toestaan van kraken is dan ook een brevet van gemeentelijk onvermogen. De eigen richting die kraken is heeft de neiging zich uit te breiden naar andere terreinen, aangezien de krakers zich onaantastbaar wanen. Kraakpanden zijn broeinesten van illegale activiteiten als wietplantages, illegale horeca, heling van gestolen goederen en zijn een verblijfplaats van illegalen en voortvluchtigen, tot ETA-terroristen aan toe. De hoogste tijd om hieraan radicaal een einde te maken en voortaan het recht op eigendom te respecteren.