Stel u bent bakker en de verkoopprijs van brood staat u niet aan. Nu kan bakker zijn uw roeping zijn, maar zoals Adam Smith al stelde bakken de meeste bakkers brood om in hun eigen levensonderhoud te voorzien en niet uit maatschappelijke overwegingen. Als bakker zijn te weinig oplevert, dan zullen sommigen er mee stoppen en een andere broodwinning zoeken die hen meer oplevert. Zo werkt het in de meeste beroepen, waarvoor geldt dat ze hun producten verkopen op de markt. Een uitzondering hierop vormen echter de boeren.
Recent klagen veel boeren over de sinds de zomer van 2008 fors gedaalde melkprijzen. Zij stellen dat sinds de herfst van 2007 de prijs is gehalveerd van 40 cent per kilo toen tot 20 cent per kilo nu (zonder erbij te vermelden dat in de zomer van 2007 de melkprijs circa 25 cent per kilo bedroeg). Deze prijs zou niet kostendekkend zijn. Om redenen van veilig stellen van de voedselvoorziening, de leefbaarheid van het platteland etc, worden boeren in de EU flink gesubsidieerd om hun heilzame werk in stand te houden. De afgelopen jaren is de EU meer en meer overgegaan op inkomenssubsidies voor boeren en premies voor braak leggen en natuurbeheer. De zeer marktverstorende export- en prijssubsidies zijn sterk gereduceerd. De EU zegt in 2015 af te willen van het quotasysteem voor melk zoals dat nu nog geldt.
Als gevolg van het dalen van de melkprijs willen de melkveehoudende boeren dat de financiële hulp weer wordt opgeschroefd. Een deze maand gepubliceerd EU-rapport ondersteunt deze wens door lidstaten meer ruimte te geven om hun boeren te subsidiëren, door 19,5 miljoen euro uit te trekken voor promotie van zuivel (“Joris Driepinter”) en door te bekijken of supermarkten wel een eerlijke prijs betalen voor melk. Het laatste is curieus en ingegeven door de observatie dat in de afgelopen tijd de prijs die boeren voor hun melk krijgen met 31 procent is gedaald, terwijl de prijsdaling in de supermarkt niet meer dan 2 procent zou bedragen. Daarbij zijn ze vergeten dat de melkprijs in de supermarkt ook niet de rit omhoog eerder in 2007 heeft gevolgd. In België en Frankrijk dwongen de boeren bij de supermarkten afspraken af die de facto een hogere melkprijs als resultaat hebben.
Uiteraard zijn boeren vrij afspraken te maken met afnemers over de prijs van melk. Dat die afspraak vervolgens geldt voor alle afnemers en wordt afgedwongen door blokkades met tractoren kan echter nooit in het belang van de consument zijn. Boeren hebben zich in de meeste landen georganiseerd via coöperaties om zo betere prijzen voor hun producten te kunnen bedingen. Dat proces moet lopen via onderhandelingen met marktpartijen en niet worden opgelegd via dwang of algemeen verbindend worden verklaard door de overheid.
Het invoeren van prijsgaranties terwijl de productie in stand blijft is geen adequate reactie op een lage melkprijs, omdat het de achterliggende oorzaak niet wegneemt. Melkveeboeren kunnen wel degelijk concurreren met elkaar en behoeven geen extra bescherming. Er is geen sprake van een markt die zou moeten worden beschermd omdat anders een waardevolle infrastructuur verdwijnt of omdat er hoge barrières zijn die nieuwe toetreding belemmeren. Kostenniveaus verschillen sterk tussen boeren, want in de ene regio wordt melk op een veel rendabelere wijze geproduceerd dan in de andere. Een lage melkprijs zorgt ervoor dat de minst rendabele producenten moeten sluiten, althans dat zou zo moeten zijn in een normaal functionerende markt. De marktverstoringen die door de EU zijn geïnitieerd, voorkomen het op gang komen van een heilzaam saneringsproces. Lidstaten extra mogelijkheden geven om te interveniëren en hun eigen boeren overeind te houden, maakt de zaak alleen maar erger. Boeren bijten zich vast in hun bestaan als melkveehouder en overwegen niet om hun grond te benutten voor het produceren van andere agrarische producten, om een niet-agrarische bestemming aan hun grond te geven (recreatief, bebouwen etc.) of om hun bedrijf te verkopen. Ze lobbyen liever om bescherming en sommigen willen in navolging van Canadees voorbeeld de markt dichtgooien voor zuivel uit landen van buiten de EU. Nu is protectionisme nooit een idee waarvan economisch rendement valt te verwachten, simpelweg vanwege het feit dat andere landen tegenmaatregelen zullen nemen. Wat voor bakkers en anderen geldt, geldt blijkbaar niet voor boeren. Boer ben je voor het leven.
1 opmerking:
Nederland hoeft alleen maar rustig af te wachten en dan zijn de laatste der mohikanen (degenen die boer in hart en nieren zijn en dat ook willen blijven) net als wij vertrokken naar "boervriendelijker" landen.
Net als bij een slechtlopend bedrijf zullen de beste personeelsleden/boeren het zinkende schip verlaten en naar andere bedrijven/landen vertrekken/emigreren. De rest blijft hun tijd uitzitten of wacht tot de boel failliet gaat.
Zo zal het ook in Nederland gaan. Vandaag nog heb ik advies gegeven aan boeren met een goedlopend bedrijf die, net als wij, al die steeds meer voorkomende kruideniers-achtige regeltjes van de Nederlandse overheid zat zijn en maar wat graag willen vertrekken. Vertrekken naar een land dat de ruimte heeft en geeft aan boeren.
Het klopt, boer zijn is een levensvisie, geen werk.
Ik vraag me soms af wat er gaat gebeuren, als in een paar jaar het inmiddels volgebouwde Nederland, verst(r)ikt in regeltjes, merkt dat opeens de grenzen op slot zitten. En de schappen in de supermarkten leeg zijn. Geen zuivelproducten bijv. uit Rusland, geen vlees uit Ierland of Argentinië, geen sojaproducten uit Zuid Amerika, etc... Misschien denkt het Nederlandse volk dan aan hetgeen wat ze zijn kwijtgeraakt.
Een reactie posten